Dzisiaj mija 153 rocznica zwycięskiej bitwy pod Żyrzynem

Z tej okazji w najbliższą sobotę, 13 sierpnia, przy dworku w Kośminie nad Wieprzem organizujemy rekonstrukcję historyczną.

W nocy z 7 na 8 sierpnia 1863 r. blisko 500 rosyjskich żołnierzy pod dowództwem por. saperów Laudańskiego (Polaka z Litwy) wyruszyło z Dęblina. Eskortowali furgony z pieniędzmi. Jak na tamte czasy była to astronomiczna kwota 200 tysięcy rubli w złocie. Dowiedział się o tym gen. Michał Heidenreich – „Kruk” - dowódca oddziałów powstańczych i zorganizował zasadzkę w lasach pod Żyrzynem. Była okazja pobicia Moskali i zdobycia pieniędzy na powstańczą działalność.

Partia powstańcza „Kruka” liczyła 3200 ludzi, w tym około 1400 strzelców. Mimo to plan zasadzki był ryzykowny, gdyż w odległości 2-4 godzin marszu stały dwa silne zgrupowania rosyjskie, zdolne ruszyć na odsiecz, gdyby rozprawa pod Żyrzynem się przeciągnęła. Plan Kruka przewidywał zatrzymanie czoła kolumny, atak z boków, okrążenie od tyłu, aby uniemożliwić ucieczkę furgonów z pieniędzmi.

Bladym świtem o godz. 5.00 powstańcy ruszyli do krwawej walki, która trwała 3 godziny. Ogień polskich strzelców wybił wszystkie konie, furgony i działa utknęły, żołnierzy ogarnęła panika, którą z trudem starał się opanować Laudański. Po kilku godzinach Rosjanom wyczerpała się amunicja. Wówczas Laudański poprowadził swych żołnierzy do ataku na bagnety i z częścią – 87 ludźmi – zdołał się wyrwać z kotła. Ale pieniądze przejęli powstańcy! 140 tysięcy zostało przeznaczone na wydatki powstańcze.  Co z pozostałymi 60 tysiącami? Według jednej z wersji zostały ukryte w pobliskich bagnach. Inna wersja mówi, że gen. Michał Heidenreich rozkazał część łupu ukryć swoim zaufanym ludziom, którzy okazali się być zwykłymi oszustami i uciekli z pieniędzmi.

W bitwie pod Żyrzynem zginęło 181 Rosjan, a 280 trafiło do niewoli. Polaków zginęło 10, a 50 odniosło rany.